İnternet kullanıcıları, bilgisayarlar veya akıllı telefonlarda, ekranın arkasında gerçek bir insanın bulunduğunu bazen unutur. Halbuki kullanıcılar hala insandır. Yüz yüze iletişimde olduğu gibi ara yüzden iletişimde de görgü kuralları vardır. Kaba, düşüncesiz ve saldırgan eylemler, ara yüzden girilen dijital evrende de sorun yaratır. Peki, internette nasıl sorun yaşanmaz, nasıl görgülü biri olunur?

Netiket, internette nazik olmak ve muhtemel risklere karşı korunmak için geliştirilmiş internet kullanımı görgü kurallarıdır. İyi bir netiket için dijital evrene katıldığınızda şunlara dikkat etmelisiniz:

1. Altın kurala sadık kalın

Kadim altın kural 5 bin yıllıktır. Sana yapılmasını istemediğin bir şeyi başkasına yapma, der. Ancak dijital dünyanın altın kuralı farklıdır: Gerçek hayatta uyduğunuz davranış kurallarına internette de sadık kalın. Başkalarını aşağılamaktan, kışkırtmaktan, tehdit etmekten veya hakaret etmekten kaçının. Sohbet ettiğiniz kişilerin görüşlerine saygı gösterin ve yapıcı eleştirilerde bulunun. Çevrimiçi ortamda insanlara hakaret ettiğiniz için yargılanabileceğinizi unutmayın.

2. İnternet hiçbir şeyi unutmaz

İnternete bağlıyken neyi nasıl yazdığınızı düşünün. Mesajlarınızın ekran görüntüsü veya kopyası hızlı bir şekilde oluşturulur ve daha sonra mesajlarınızı silseniz bile hala mevcut olmaya devam eder. Bir dizi prosedürden sonra ve zaman alıcı bir süreçten sonra aktif hale gelebilen unutulma hakkına bel bağlamayın. Çevrimiçi ortamda en iyi yönünüzü gösterdiğinizden emin olun.

3. Anonimliğin sizi yanlış yönlendirmesine izin vermeyin

İnternette iletişim, gerçek hayatta biriyle yüz yüze konuştuğunuzda var olmayan bir anonimlik ile birlikte gelir. Genellikle bu anonimlik, birçok kullanıcı için daha düşük otokontrol eşiğine yol açar. Örneğin karşı tarafla aynı fikirde olmadığınızda, yüz yüze olduğunuzdan daha kaba davranma eğilimine girebilirsiniz. Aynı fikirde olmasanız bile arkadaş canlısı ve saygılı olun. İyi netiket; saygı, nezaket ve profesyonellik ile karakterize edilir.

4. Paylaşmadan önce kontrol edin

Whatsapp gibi gruplar özel bir dikkat gerektirir. Bir şey hakkında sorunuz mu var? O zaman önce önceki tartışma yazılarındaki cevapları dikkatlice okumak için kendinize zaman ayırın. Birinin sizin sorunuzu zaten yanıtlamış olma ihtimali yüksektir. Başka birinin yanıtına benzer bir yanıt yazarsanız, diğer sohbet katılımcılarına, o ana kadar sohbete çok az dikkat ettiğinizi göstermiş olursunuz. Çevrimiçi sohbetlerin çok hızlı gerçekleşebileceğini unutmayın. Bu nedenle yanıt vermeden veya soru sormadan önce tüm bilgileri kontrol etmek önemlidir.

5. Dilbilgisi ve noktalama işaretlerine dikkat edin

Cevaplarınızı tekrar okumak için zaman ayırın. Dilbilgisi, noktalama işaretleri ve doğru yazım açısından kontrol edin. Karşınızdaki kişinin anlamını kavrayabilmek için kötü yazılmış cümleleri çözmek zorunda kalması çok sinir bozucu olabilir. Örneğin büyük harfle yazmayın. Büyük harf bağırmak anlamına gelir ki bu kabadır, siz kibar olun. Ayrıca hatalı dilbilgisi, mesajınızın amacından uzaklaştırabilir. Dilbilgisi, yazım ve noktalama özellikle iş arkadaşlarınıza veya üstlerinize gönderdiğiniz e-postaları veya diğer yazışmaları oluştururken önem kazanır. Dilbilgisi ve imla konusunda zayıflığınız varsa, cesaretiniz kırılmasın. Mesaj göndermeden önce yazım yardımcıları kullanın.

6. Boş mail göndermeyin ya da konuya dalmayın

Sadece belge içeren fakat konu, selamlama ve bitirme ifadeleri içermeyen bir e-posta boş mail anlamına gelir. Biraz önce konuşmuş ve e-posta ile göndereceğinizden bahsetmiş olsanız bile, e-postada her zaman uygun selamlama ve bitirme formatlardan birini kullanın.

7. CC (karbon kopya) yerine, BCC (kör karbon kopya) kullanın

Bu kurala yalnızca çevrimiçi iletişimin günlük kullanımında değil, aynı zamanda iş yerinde de uyulmalıdır. Orijinal göndericiden izin almadan size gönderilen bilgileri öylece iletmeyin. Birden fazla alıcıya özel e-posta gönderirken CC (karbon kopya) yerine BCC (kör karbon kopya) kullanın. Birçok kişi isimlerinin ve e-posta adreslerinin tanımadıkları kişilere iletilmesinden hoşlanmaz. Başkalarının mahremiyetine saygı gösterin. Böylece başkalarının mahremiyetine saygı göstermiş olursunuz.

8. İnternet kotalarına saygı gösterin

Ebeveynlerimizin ya da büyükanne ve büyükbabalarımızın alışık olduğundan çok daha hızlı bir dünyada yaşıyoruz. Bilgi, dünyanın dört bir yanındaki farklı insanlara birkaç saniye içinde ve fazla çaba sarf etmeden gönderilebiliyor. Bununla birlikte bant genişliği, yani kabloların ve kanalların bilgi kapasitesi sınırlıdır. İnsanlar için de benzer bir durum söz konusudur. Arkadaşlarınıza, iş arkadaşlarınıza veya üstlerinize mesaj gönderirken bu sınırlı bilgi alıcılığını düşünün.

9. Başkalarının hatalarını affedin, tepkisiz kalın ya da gülen surat emojisi falan kullanın

İnternette forumlara ve ağlara giren herkes bir zamanlar acemiydi. Diğer tüm alanlarda olduğu gibi, yeni başlayan biri olarak hatalar yapabilirsiniz. Çevrimiçi iletişimde görgü kuralları veya görgü eksikliği olabilir. Bunlar genellikle yazım hataları, gereksiz sorular veya çok uzun cevaplardır. Bunu akılda tutarak muhataplarınızın hatalarını affetmek önemlidir. Eğer bunlar sadece küçük hatalarsa en iyisi bunlara hiç tepki vermemektir. Yanlış bir alıntı yalnızca büyük harflerle yazılmış mesajlar veya eksik dilbilgisi ve noktalama işaretleri gibi büyük bir hata olması durumunda, en iyisi bunu kişiye özel bir mesajla belirtmektir.

Bir ipucu: Yazılı olarak yapılan iğnelemeler internetteki herkes tarafından her zaman fark edilemeyebilir. Bu nedenle objektif kalmak daha iyidir. Yine de arkadaşlarınız veya yakın iş arkadaşlarınız arasında alaycı bir ifade kullanmak istiyorsanız gülen suratlar veya GIF’ler gibi emojiler kullanın. Dikkatlice seçilen emojiler mesajınızı güçlendirebilir.

10. Moderatör gücünüzü kötüye kullanmayın, insanları dikizlemeyin

Gerçek hayatta olduğu gibi internette de bazı insanlar diğerlerinden daha fazla güce sahiptir. Bir forumdaki moderatörler, şirketlerdeki uzmanlar veya sistem yöneticileri,  eğer diğerlerinden daha fazla güce sahipseniz, bu gücü istismar etme hakkına sahip değilsiniz. Sırf bunu yapabilecek teknik imkanlara sahip olduğunuz için iş arkadaşlarınızı ya da sohbet katılımcılarını gözetlemeyin. Örneğin sistem yöneticileri asla özel e-postaları okumamalı veya şirketteki maaş yapısını öğrenmemelidir.

11. Alev savaşlarını kontrol altında tutmaya yardımcı olun

Alev savaşları, bir kişiye yönelik agresif kişisel eleştiri veya saldırılar içeren mesajlardır. Grup sohbetlerinde hararetli tartışmalar genellikle alev savaşlarına dönüşür. Böyle bir tartışmaya girerseniz, bunun dışında kalmalısınız. Altın kural şudur: Kendinize nasıl davranılmasını istiyorsanız başkalarına da öyle davranmanız gerektiğini daima hatırlayın. Küfür netiket’in bir parçası değildir. Ayrıca internette hakaret ve tehditlerin sizin için yasal sonuçları olabileceğini unutmayın. Bu nedenle hararetli tartışmalarda bile bu tür yorumlar yapma eğiliminde olmayın. Bunun yerine, internette örnek davranışlar sergileyin.

12. Nefret söyleminin parçası olmayın

İnternette nefret söylemi, özellikle sosyal medyada giderek artan bir sorundur. Genellikle fotoğrafların veya gönderilerin altındaki saldırgan yorumlarda bulunur. Ancak zaman zaman, sadece nefret yorumlarını yaymak amacıyla güçlerini birleştiren belirli aktörler tarafından koordineli eylemler de gerçekleştirilmektedir. Sosyal ya da dini gruplar, yabancılar ya da göçmenler az da olsa bu tür eylemlerin kurbanı olmaktadır. Nefret söylemine karşı ne yapabilirsiniz? İnternette bu tür ifadelerle karşılaşırsanız, bunları web sitesinin sağlayıcısına bildirmelisiniz. Genellikle sosyal medyada bir gönderinin hemen altında bildirme seçeneğini bulabilirsiniz. Sağlayıcılar yasal olarak 24 saat içinde açıkça yasa dışı olan içeriği silmekle yükümlüdür. Buna ek olarak nefret söylemi yayanlara aktif olarak yaklaşabilir ve ifadelerini geçersiz kılmaya ve daha sonra failleri eğitmeye çalışabilirsiniz. İddia edilen gerçekleri sormanız ve nefrete karşı net bir pozisyon almanız tavsiye edilir. Tartışmayı daha olumlu bir yöne yönlendirin. Ancak hiçbir koşulda nefret veya hakaretle karşılık vermeyin. Bunun için siz de sorumlu tutulabilirsiniz.

Bu 12 adım, sizi daha iyi bir dijital vatandaş yapacak, böylece siber uzaydaki tertemiz ayak izleri bırakmış olacaksınız.