Şiddet içeren video oyunlarının çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri olduğuna dair gün geçtikçe daha fazla araştırma sonucu ortaya çıkmaktadır. En popüler video oyunları aynı zamanda en şiddetli oyunlardan bazılarıdır. Çocuk doktoru Dr. Cindy Gellner bunların çocuklar üzerindeki sayısız etkisinden ve çocuğunuzla ilgili davranış sorunları fark ederseniz, şiddet içeren video oyunlarını ve bu oyunlardaki toplulukların buna sebep olduğunu dile getirmektedir.
“Geçtiğimiz senelerde pandemi sebebiyle çocukların yüz yüze iletişim kurma ve etkinliklerde bulunma pratikleri oldukça azalmıştır. Bu durum ise çocukların daha çok video oyunları üzerinden mesafeli sosyal etkileşimler kurmasına sebep olmuştur. Bu durum her ne kadar çocukların sosyalleşme gereksinimlerini gidermelerine olanak sağlamış olsa da bunun çocuklar açısından iyi bir sosyalleşme yöntemi olup olmadığı tartışma konusudur.
Video oyunları 80’li yıllardan bu yana her yaştan insan için (özellikle çocuklar için) popüler bir aktivite halini almıştır. Amerikan Pediatri Akademisi çocukların ekran ile geçirdikleri sürenin iki saatten fazla olmaması gerektiğini önermesine rağmen çocukların bu süreden çok daha fazlasını ekran başında geçirdikleri de somut bir gerçektir. Video oyunları endüstrisi gün geçtikçe değerini arttırmış ve günümüzde milyarlarca dolarlık bir piyasaya hitap etmektedir. Bunun yanında bilgisayar ve yazılım teknolojilerinin gelişimiyle de video oyunları gün geçtikçe daha gerçekçi ve daha sofistike bir hal almıştır. Aynı zamanda video oyunları eşzamanlı olarak çevrimiçi platformlarda birden çok kullanıcının aynı anda oyun oynamasına olanak sağlamaktadır. Bu durumun yanında Curse, Discord, TeamSpeak gibi bir çok sohbet uygulaması ise aynı platformda eş zamanlı oyun oynayan kullanıcıların oyun ile beraber sohbet etmelerine ve iletişim kurmalarına imkan vermektedir. Bu tarz mecraların kullanıcı sayısı ise gün geçtikçe artmaktadır. Video oyunları oynayan bireyler birden fazla kişi ile bir takım halinde bunu gerçekleştirmektedirler ve bu bir nevi sanal da olsa sosyalleşme pratiğidir. Ancak çocuklarımız bu platformlarda her zaman arkadaş canlısı bireylerle iletişim içerisinde olmamaktadırlar. Bu platformlara erişim çoğu kez kolay ve açık olduğundan her profilden insan buralarda sanal olarak var olabilmektedirler. Bu geniş ve belirsiz insan profili ise çocukların kimler ile iletişimde olduklarını denetlemeyi zorlaştırmaktadır.
Bazı video oyunlar eğitici ve yaratıcı temalara sahipken bazıları (hatta belki çoğunluğu) şiddet ve pornografi içeren temaları sahiptir. Bazı video oyunlar savaş benzeri senaryoları ile cinayetleri, suç teşkil eden davranışları, yasalara ve diğer otorite figürlerine saygısızlığı, kadınlara yönelik cinsel sömürü veya şiddeti, ırksal, cinsel ve toplumsal cinsiyet klişelerini ve küfürlü dil ve müstehcen jestleri teşvik edebilmektedirler. Grand Theft Auto, Call of Duty ve Mortal Kombat gibi oyunlar bu tarz olumsuz davranışları oluşturabilecek video oyunlarından sadece birkaçıdır.
Video oyunlarının çocuklar üzerindeki etkileri üzerine yapılan araştırmalar gün geçtikçe artmaktadır. Şiddete maruz kalan çocuklar üzerinde yapılan araştırmalar, çocukların şiddete karşı bağışıklık kazanabildiklerini veya hissizleşebildiklerini, gördükleri şiddeti taklit edebildiklerini ve daha fazla şiddete maruz kaldıklarında daha saldırgan davranışlar sergilediklerini göstermiştir. Araştırmalar ayrıca şiddete maruz kalmanın ne kadar gerçekçi ve tekrar eden bir şekilde olursa, çocuklar üzerindeki etkisinin o kadar büyük olduğunu göstermiştir. Çevrim içi platformlarda ve ekran başında olması gerektiğinden fazla süre geçiren çocuklarda video oyunlarına karşı bağımlılık ve bu oyunlara karşı takıntılı olma durumları görülmektedir.
Sık sık bana çocuklarını video oyunlarından nasıl kurtaracaklarını ve okulda sınıf arkadaşları ile çalışmalarına nasıl geri döndürebileceklerini soran ebeveynler var. Maalesef bunun için şu an bir taktiğimiz bulunmamakta. Ama en iyisi, okul derslerini ve ödevlerini, onları görebileceğiniz ve ne yaptıklarını bildiğiniz bir yerlerde yapmalarını sağlamaktır. Ayrıca notlarını sık sık kontrol etmek de faydalı olacaktır. Eğer yeterli bir çalışma göremiyorsanız bunun için çocuğunuzun ekranda geçirdiği sürede kısıtlamaya gitmeniz gerekmektedir. Çok fazla video oyunu oynamak, zayıf sosyal becerilere, aileden, okul işlerinden ve diğer hobilerden uzak kalmaya, daha düşük notlara, daha az okumaya, daha az egzersiz yapmaya, aşırı kiloya ve agresif düşünce ve davranışlara yol açabilir. Çocuklarında okula başarısının düşmesi ve aşırı kilo alımından şikayetçi olan ailelerin çocuklarının ekranda geçirdikleri sürenin oldukça fazla olduğu bilgisini almaktayım. Burada doğrudan bir ilişki mevcut olduğu görülmektedir.
Peki bir ebeveyn olarak çocuğunuzu bu tür video oyunlarına karşı nasıl koruyabilirsiniz? İlk olarak, oyunun içeriği hakkında bilgi edinmek için Entertainment Software Rating Board derecelendirmelerini kontrol edebilirsiniz. Her video oyunu içeriğinde neler bulunduğundan ve temalarını açıklayan etiketlere sahiptir. Eğer bir oyunun içeriğinde savaş ve suç varsa oyunda bu etikette mevcuttur, bunu oyunların satıldığı platformdan veya yukarıda bahsedilen siteden kontrol edebilirsiniz. Çocuklarını oyunları satın alabilmek için sizden izin almak zorundadırlar sizde bu sayede bu oyunun ne tür içeriklere sahip olduğunu o sırada kontrol edebilirsiniz ve eğer olumsuz bir sonuç mevcutsa bunu reddedebilirsiniz. Aynı zamanda çocuklarının gözünün önünde oyun oynaması onları olumsuz içeriklerden ve kişilerden uzak tutmanız için iyi bir yöntemdir.
Aynı zamanda çocuğunun ne tür oyunlar oynadığını ve bunları değerlendirmenin en iyi yöntemlerinden biri de onlarla beraber oyun oynamaktır. Bu oyunların günde ne kadar oynanabileceği üzerine net kurallar koyun. Çevrimiçi oyunlarda karşılaşabilecekleri olumsuzluklardan bahsedin ve onları bu duruma karşı etkili bir biçimde uyarın. Bu üzücü, ancak özellikle video oyunları oynayan çocuklarla iletişime geçerek onları gerçek hayatta buluşmaya yönlendirebilecek birçok çevrimiçi zorba var. Son olarak, çocuğunuz için bir rol model olduğunuzu unutmayın. Bir yetişkin olarak oynadığınız video oyunlarının çocuğunuz içinde sakıncalı oyunlar olmadığından emin olun.
Bir ebeveyn olarak çocuğunuzun video oyunları oynamak için çok fazla zaman harcadığından veya çocuğunuzun saldırgan veya şiddet içeren video oyunlarına takıntılı hale geldiğinden endişeleniyorsanız, bazı sınırlar belirlediğinizden emin olun. Bu duruma karşı olumsuz bir geri dönüş muhtemelen olacaktır ancak çocuklar aslında sınırlara ihtiyaç duyarlar ve isterler ve eğer sınırlarınızı iyi çizerseniz, sonunda sizi şaşırtacaklar ve onları izlemenizi ve sınırlar koymanızı takdir edeceklerdir. Her iki oğlum da geçen yıl içinde çizdiğimiz sınırları ve onları denetlememizi onayladıklarını çünkü bunun evimizde neye öncelik verdiğimiz ve ailemizin beklentilerinden kaynaklandığını bildiklerinde çok şaşırdım.
Çocuğunuzun hangi oyunları kimler ile ne kadar süre geçirerek oynadığının farkında olmanız buna müdahale edebilmenize çocuğunuzun oyun hakkında uygun kararlar almasına olanak sağlar. Video oyunları doğru kullanıldığında ve özenle seçildiğinde bazı çocuklar için harika bir çıkış noktası olabilmektedir. Aynı zamanda denetimli bir şekilde çocuklarınız oyun oynadığında bu onların sosyalleşmekten ve arkadaşlarıyla iletişim kurmaktan geri kalmamasını da sağlamaktadır. Burada önemli olan dengeyi tutturabilmektedir.”
Çeviren ve Düzenleyen: Mustafa Çeğindir
