Bu kısa makale, bulanık mantık ile boole mantığı arasındaki benzerlikler ve farkları basit ve hızlı biçimde açıklamaktadır.

Bulanık mantık ve Boole mantığı, matematiksel mantığı temsil eden iki farklı formel sistemdir. Her ikisi de mantıksal ifadeleri anlamak ve işlemek için kullanılsa da aralarında temel farklar bulunur. Boole mantığı, her önermenin kesin bir doğru (1) veya yanlış (0) değeriyle temsil edildiği kesin bir mantık sistemidir. Bu mantık, özellikle dijital mantık tasarımında ve bilgisayar biliminde yaygın olarak kullanılır. Diğer yandan bulanık mantık belirsizliği kabul eder ve önermeleri tam doğru veya yanlış olarak değil, belirli bir belirsizlik aralığında ifade eder.

Bulanık mantık, özellikle gerçek dünya problemlerinin karmaşıklığı ve belirsizliğiyle başa çıkmak için kullanışlıdır. Bulanık mantık, otomasyon sistemleri, yapay zeka ve kontrol sistemlerinde uygulama alanı bulur. Her iki mantık türü de mantıksal operatörleri kullanır. Ancak Boole mantığı kesinlik ve netlik üzerine odaklanırken bulanık mantık esneklik ve belirsizlikle başa çıkma yeteneğiyle öne çıkar. Bu nedenle her iki mantık türü de farklı uygulama alanlarında etkili çözümler sunar.

Benzerlikler

Hem bulanık mantık hem de Boole mantığı, mantıksal ifadeleri matematiksel terimlerle temsil eden formel sistemlerdir. Her iki mantık türü de mantıksal operatörleri kullanır. Boole mantığı “ve” (AND), “veya” (OR), ve “değil” (NOT) gibi klasik mantık operatörleriyle tanınırken bulanık mantık bu operatörlere ek olarak belirsizliği ifade etmek için “belki” veya “yaklaşık olarak” gibi bulanık operatörleri içerir.

Farklar

Boole mantığı, her önermenin ya doğru (1) ya da yanlış (0) olduğu kesin değerlerle çalışır. Bulanık mantık ise belirsizliği kabul eder ve önermeleri kesin doğru veya yanlış olarak değil, belirli bir belirsizlikle ifade eder.

Boole mantığındaki değerler genellikle 0 veya 1’dir. Bulanık mantık ise değerleri genellikle 0 ile 1 arasındaki bir aralıkta ifade eder; bu da belirsizliği temsil eder.

Boole mantığı genellikle dijital mantık tasarımı ve bilgisayar biliminde kullanılırken bulanık mantık genellikle belirsizliğin ve belirsiz verilerle çalışmanın gerektiği uygulama alanlarında kullanılır. Özellikle otomasyon sistemleri, yapay zeka ve kontrol sistemlerinde bulanık mantık kullanımı yaygındır.

Bulanık mantık, belirsizlikle başa çıkma yeteneği sayesinde gerçek dünya problemlerinin modellemesi ve çözümü için daha esnek bir yaklaşım sunar. Boole mantığı ise kesin ve açık mantıksal durumları modelleme konusunda güçlüdür.

Bizzat mucidinden, yani Lofti A. Zadeh’den bulanık mantığın basit açıklamalarını ve Boole mantığından farklarını okumak için aşağıdaki kitaba göz atabilirsiniz.

Şevki IŞIKLI

Kaynaklar

• Şevki Işıklı (2008). )Bulanık Mantık ve Bulanık Teknolojiler. Araştırma Dergisi. Erişim linki: https://dergiler.ankara.edu.tr/xmlui;/handle/20.500.12575/63396
• Möhbettin Samet (2017). “Bulanık Düşünen Deha: Lotfi A. Zadeh”. İstabul: Sophos Yayıncılık.
• Şevki Işıklı, (2008). “Lotfi A. Zadeh’nin Hayat Hikayesi ve Bulanık Paradigmanın Üç Temel Unsuru”. Kutadgubilig: Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, Yıl 2010, Sayı 17, ss.89-101.