Eğer söylendiği gibi, gerçekten de dünyanın yörüngesinde yığınla uydu varsa uzay fotoğraflarında neden bunları göremiyoruz? Cevap oldukça basit: Mesele, perspektifle ilgilidir.
Birbirinden farklı çok sayıdaki uydu, gökyüzünde kesinlikle devasa bir resim oluşturur. Dünyamızın uzaydan çekilmiş karizmatik fotoğrafını paylaşırız. Popular Science, uzayda çok sayıda atıl uydu varsa yani yörüngemiz uydu çöplüğü ise dünyanın çekim alanındaki bu uydu çöplüğünün fotoğraflarda niçin görünmediğini soruyor.
Bu bir komplo teorisi olsun ya da olmasın gezegenimizin üstündeki uzay, gittikçe korkutucu ve endişe verici bir yığına dönüşen atıl uydularla doluyor. Gezegenimizin uzayda işgal ettiği boşlukla kıyaslandığında insanlar ve insanların yaptığı bu şeyler oldukça küçük kalır.
Üç bine yakın aktif uydu
Dünyanın yörüngesinde, 2020 sonu itibariyle 2 bin 787 tanesi hâlen çalışır durumda olan toplamda 4 bin 256 insan yapımı uydu bulunuyor. Bunların büyük çoğunluğu oldukça küçüktür. Uydular; her bir yüzü 10 santimetrekare olan küp biçimli minik uydulardan 3 bin metreyi bulan iletişim büyük uydularına kadar geniş bir çeşitlilik arz eder. Dünyamızın 12 bin 742 kilometrelik çapını düşündüğünüzde bu yine de çok küçük kalır.
Dünya yörüngesindeki insan yapımı en büyük nesne, uzunluğu 108 metreyi bulan Uluslararası Uzay İstasyonu olarak bilinir. Fakat bu bile gezegenimizle kıyaslandığında hâlâ miniciktir. Hatta Dünyadan bir milyon mil uzaklığı gözlemleyerek çekilen muhteşem fotoğrafları kaydeden DSCOVR uydusunun EPIC kamerası bile yeterince geniş değildir.
EPIC ’teki yönetici bilim insanlarından Jay Herman ’ın belirttiğine göre EPIC kamera, en küçük nesneleri bile 8 ila 10 km arasında genişletebiliyor. Bu genişlikte, uzay istasyonu dünyanın bu görüntüsünü yine de kaydedemez. Yere daha yakın ve daha yüksek çözünürlüklü uydular da bu konuda pek şanslı sayılmaz.
Uzay çöpleri
NASA’ya ait TERRA ve AQUA uyduları, “Orta Çözünürlük Görüntüleme Spektro-radyometresi” diye adlandırılan MODIS cihazı taşıyor ve Dünya yüzeyinden yalnızca 700 kilometre yüksekliktekiler için işlem yapabiliyor. Herman, “Bir kilometrelik çözünürlüğe sahip MODIS ile en iyi ihtimalle Uzay İstasyonunu görebiliriz” diyor. “Eğer görüş alanının dışına çıkabilseydi parlak bir ışık spotu görebilirdiniz fakat çok fazla detay göremezdiniz. Bu yüzden çekilen görüntüyü tanımlamakta zorlanırdınız.” Bu sadece Uzay İstasyonu ile TERRA veya AQUA aynı alanda bulunursa mümkün olur.
Bu, Dünyanın yörüngesine diğer uydular ve uzay çöplerinin fotoğrafını çekebilecek gözlemci uydular yerleştirilemeyeceği anlamına gelmiyor. Herman, “Bazı yüksek çözünürlüklü ticari uydularının Uzay İstasyonunu hatta daha küçük uzay araçlarını da görebileceğini” söylüyor. Öyle bile olsa bu, bir perspektif ve konumlandırma meseledir.
Uydurlar birbiriyle çarpışabilir mi?
Uydular, birbirlerine çarpmamak üzere tasarlanırlar. Yani uyduların yörüngeleri çok nadiren kesişir. Çoğu farklı irtifalarda iş yapar. Örneğin Uzay İstasyonu, diğer uydular yeryüzüne yaklaştığında ya da uzaklaştığında yerden 400 kilometre yükseklikte dolanır.
“Yüksek çözünürlükteki ticari uydular, Uzay İstasyonunu ancak çok Yeryüzüne yakın bir yörüngede olduğu zamanlarda görebilir. Fakat yüksek çözünürlüklü ticari uydulardan daha yüksek bir yörüngede bulunan MODIS’i göremezler.”
Herman “ISS ekvatoral yörüngede bulunur. Bu yüzden ekvatorun kuzey ve güneyine doğru yol gezinir.” diyor. “Ticari uydular da dâhil olmak üzere diğer birçok uydu ise kutupsal yörüngede bulunur ve Kuzey ve Güney kutup daireleri üzerinde dolanırlar. Bir uydunun, örneğin Uzay İstasyonunun, görüş alanı dâhilinde bulunma ihtimali sıfır değildir fakat çok düşüktür çünkü neredeyse dikey yörüngelerde bulunurlar.”
Çöpler görünmezler çünkü …
Uzay çöpleri, yeryüzünün geniş açılı fotoğraflarında görünmez olsalar da uzay ışıklarıyla ilgilenen insanlar için yüksek görüş sorunu yaratmadığı anlamına gelmiyor. İnfo-grafikler, dünyamızın çevresinin nasıl da kalabalıklaştığını gösteriyor.
Herman “Yukarıda çok fazla uzay çöpü var!” diyor. “Aslında Uzay İstasyonu, NORAD’ın radarla izlediği şeylerden kurtulmak için bazı zamanlarda önlem almalı” diye ekliyor. “Bu uzay atıklarının ekseriyeti çok küçüktür. Bir zamanlar Çin, Rus ve Amerikan uydularının enkazlarından kalan beysbol topu büyüklüğündeki renkli çiplerdir. Bu parçalar, fotoğraflarda ilk bakışta görünmezler ancak uzayda ciddi tehlikelere yol açma ihtimalleri hâlâ vardır. Herman “Bu küçük parçalar çok hızlı savrulduklarından minik bir çöp bile size çarpmış olsa büyük bir zarar verebilir.” diyor. Geçtiğimiz baharda serseri bir çip parçası Uzay İstasyonunun bir camını parçalamıştı.
Çöpleri, çıplak gözle görmek mümkün mü?
Birçok insan için inanmanın yolu görmektir. Dünyanın yörüngesinde ikamet eden bu çöpleri görmenin bir yolu daha vardır. Bu ikinci yöntem, ne radar izleme cihazlarını ne de uydu ve fotoğrafları içerir. Biraz ay ışığı olan açık bir gecede dışarı çıkın. Gökyüzünde küçük bir nokta bulun ve yıldızlara bakın. Gözleriniz alıştığında artık gökteki durmadan hareket eden, uçaktan daha küçük ve daha sabit, iğne ucu büyüklüğündeki ışıkları görebilirsiniz. Onlar Yeryüzünden bakıldığında nokta nokta gözüken geniş ve yeterince yavaş olan yüzlerce uydudan birkaçıdır.
Bu arada bu cihazların bir kısmı, gezegenimizin etrafında yüzen çok küçük nesnelerdir ve asla çıplak gözle görülemezler. Gezegenimizin etrafında görebileceğiniz yeterince büyük uydu ışıkları vardır. Tek yapmanız gereken yukarılara bakmaktır.
Mary Beth Griggs
Çeviren: Muhammed Şahin
Kaynak
- Science Live Sitesi/If Earth’s orbit is so crowded, why don’t we see space junk in photos of the Earth?/Feb 2, 2017.
