Küresel koronavirüs pandemisinin başlangıcından bu yana, Amerikalılara Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından hasta olup bu maskeleri takamayacak durumda olanlara ve sağlık çalışanlarının bu maskelere erişimi açısından özen göstermeleri istendi.
Bunun için çok sayıda neden sunulmuş; mikroplara karşı önemli bir koruma sunmadıkları, en etkili modellerin çalışmak için özel bir donanıma ihtiyaç duydukları, normal insanların genellikle doğru bir şekilde giymedikleri belirtilmiş. İnsanların yanlış bir anlam yükledikleri güvenlik, el yıkama ve sosyal uzaklaşma konusunda gevşek olmaları diğer nedenler arasında.
Ve en önemlisi onlara umutsuzca ihtiyaç duyan sağlık çalışanları için yeterli maske ve solunum cihazı bulunmadığından maskeleri onlara bırakmak.
Şimdi bu politikada büyük değişiklikler var.
Trump yönetimi yaptığı açıklamada, CDC’nin insanların diğer sosyal mesafelendirme önlemlerinin sürdürülmesinin zor olduğu kamu ortamlarında kumaş yüz kaplamaları giymelerini önerdiğini duyurdu. New York ve Los Angeles belediye başkanları zaten vatandaşlara benzer tavsiyeler vermişti.
Değişimin büyük bir nedeni var, virüsün presemptomatik ve asemptomatik taşıyıcılar tarafından yayılabileceğine dair artan kanıtlar.
Bu yeni politikalar, insanların şu anda hastanelerde yetersiz olan tıbbi maskeleri kullanmadığı dönemde hayati öneme sahip. Bunun bir anlamı var: Ev yapımı maskelerin ve yüz örtmelerinin sıklıkla konu edildiği bir dönemdeyiz.
Bu yeni politika ile birçok soru geliyor ki burada cevaplamaya çalışacağız.
1) Yüzün Örtülmesi Virüsün Yayılmasını Önleyebilir mi?
Burnunuzu ve ağzınızı kapatmanın birincil yararı, başkalarını korumanızdır. Yeni koronavirüs hakkında öğrenilecek çok şey olsa da enfekte olan birçok insan hastalanmaya başlamadan 48 saat önce virüsü öksürük, hapşırma ve diğer solunum damlacıkları yoluyla yayıyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri Direktörü Dr. Robert Redfield’e göre, virüslü insanlar % 25’e kadar asla semptom hissetmeyebilir, ancak yine de bulaşmada rol oynayabilir. Bu yüzden hasta hissetmeseniz bile maske takmak iyi bir fikir olabilir.
Öksürür veya hapşırırsanız, maske bu solunum damlacıklarını yakalayabilir, böylece diğer insanlara bulaşmaz veya yüzeylere inmezler. Columbia Üniversitesi’nden bulaşıcı hastalıklar konusunda uzman olan Dr. Daniel Griffin, “Yani sizi koruyamayacak ama komşunuzu koruyacak, eğer komşunuz bir maske takıyorsa ve aynı şey oluyorsa sizi koruyacaklar. Bu yüzden, düzgün bir şekilde takılan maskeler insanlara fayda sağlama potansiyeline sahip.”
En iyi maskeler N95 solunum maskeleridir ancak genel halk bunları kullanmamaya çağırılmaktadır. Çünkü şu anda sağlık çalışanları tarafından şiddetle bu maskeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlara sahipseniz, onları hemen yerel bir hastaneye bağışlamayı düşünün. Aynı şey daha az koruma sağlayan ancak yardımcı olan ve aynı zamanda yetersiz tedarik edilen cerrahi maskeler- bu ince mavi modeller- için de geçerlidir.
2) Maske Takıyorsam ve Birisi Bana Doğru Hapşırırsa, Maske Biraz Koruma Sağlar mı?
Evet. Ancak sadece maskeyi düzgün kullanırsanız ve daha sonra ellerinizle dokunmazsanız. Öksürük veya hapşırıktan gelen bu damlacıklar, ağzınız ve burnunuz yerine maskenize çarpar. Ancak bir sonraki adım, maskeyi kulak bantlarından çıkarmak ve önüne dokunmadan yıkamak veya atmaktır.
“Her zaman bunu görüyorum” diyor Griffin. “Bu yüzden çalışmalarda maskeler başarısız, insanlar onları doğru kullanmıyorlar. Önüne dokunuyorlar, ayarlamaya çalışıyorlar. Burunlarını dışarı çıkarmak için bir şekilde aşağı doğru itiyorlar.” Maskenin önüne dokunursanız, o kişinin öksürdüğü veya hapşırdığı her şey şimdi elinizde.
Dünya Sağlık Örgütü’nün videosunun gösterdiği gibi, kulaklarınızın arkasındaki lastikleri veya kayışları tutarak maskenizi çıkarmalısınız. Öne dokunmayın ve maskeyi yüzünüzden uzak tutun.
Başka bir koruyucu alternatifte, güneş gözlüğü mükemmel değil ama yardımcı olabilir.
3) Ev Yapımı Maskeler Ne Olacak?
NPR’nin daha önce bildirdiği gibi, bazı araştırmalar pamuklu tişört malzemesinin ve çay havlularının hasta insanlardan yayılan solunum damlacıklarının engellenmesine yardımcı olabileceğini göstermiştir. Ancak ne kadar koruma sağladıkları açık değildir.
Vietnam’daki sağlık çalışanları ile yapılan bir araştırmada, bez maskelerinin kullanımının cerrahi maske takanlardan veya bazıları da cerrahi maske takan bir kontrol grubundan daha fazla enfeksiyonla sonuçlandığı bulundu.
Ev yapımı maskelerin ne kadar etkili olduğunu henüz bilmiyoruz.
4) Maskeyi Ne Sıklıkla Yıkamam Gerekiyor?
Griffin bir maskeyi iç çamaşırı gibi düşünmemiz gerektiğini söylüyor. Her kullanımdan sonra yıkanması gerekiyor.
“Bu kirli maskeyi çıkarmayın, çantanıza koyun ve sonra tekrar yüzünüze yapıştırın” diyor. “Bu, bir kez koyduğunuzda, potansiyel olarak öksürüklerinize, hapşırmalarınıza dokunuyor veya sizi öksürüklerden, diğer insanların konuşmalarından koruyor. Ve şimdi kirli. Temelde atılır veya yıkanır. ”
Bu yüzden bir bez maskesi takıyorsanız, hemen çamaşır sepetine koyun. Tek kullanımlıksa atın.
Bir atıştırmalık yemek için maskeyi aşağı çekmek, sonra tekrar yukarı çekmek büyük yanlış. Sadece ellerinizdeki ve ağzınızdaki maskede kirli olan şeyleri aldınız.
5) En İyi Maske Tasarımı Var mı?
Genel olarak bez veya ev yapımı maskeler hakkında çok az veri var. Evde dikili versiyonunuza kaç pilinin konulacağına dair belirsiz veriler mevcut.
Griffin, kullanılacak en iyi malzemenin sıkı örülmüş bir pamuk olduğunu söylüyor. “Sentetik veya polyester kullanmayın çünkü virüsün yüzeylerde hayatta kalma yeteneğine baktılar ve spandeks en kötüsü” diyor.
Johns Hopkins Medicine’in deneyebileceğiniz bir tasarımı var. Kaiser Permanente başka bir tasarıma ve bir dikiş makinesi kullanarak nasıl maske yapılacağını gösteren bir videoya sahiptir. Her ikisi de %100 dokuma pamuklu kumaş önerir. Kaiser, kumaşı kesmeden önce iki veya üç kez yıkamanızı ve kurutmanızı önerir, böylece daha sonra kumaş küçülmez.
Tişörtten de maske yapabilirsiniz, dikiş makinesi gerekmez. Ama ne yaparsanız yapın, yüzünüze oturan bir maske yapın ve giymeye başladığınızda ön tarafına dokunmayın.
Bez maske kullanıyorsanız, her çıktığınızda yeni bir maske takabilmeniz için bir dizi yapın.
6) Bir Eşarp İşe Yarar mı?
Muhtemelen yüzünüze çok yakın bir maske kadar iyi değildir.
Brigham ve Kadın Hastanesi’nde bulaşıcı bir hastalık doktoru olan Dr. Michael Klompas, “İçinde çok delikli gevşek bir örgü atkı koyabileceğinizi hayal edebilirsiniz, bu çok etkili olmaz” diyor.
Amaç, damlacıkları yakalayan ve başkalarının içeri girmesini engelleyen bir bariyer oluşturmaktır. Böylece sıkıca dokunan ve sıkı oturan kapsama alanı istersiniz.
7) Hastanelere Maske Bağışlayabilir miyim?
Maske yapmaya başladıktan sonra devam edebilir ve ek maskeleri sağlık merkezlerine bağışlayabilirsiniz. Örneğin Johns Hopkins Üniversitesi, hasta bakımı olmayan ortamlar için bağışlanmış maskeleri kabul ediyor. Maskelerin düz renkte, özellikle mavi veya beyaz, tıbbi dereceli maskelerle karıştırılabilecek şekilde yapılmamasını istiyorlar.
8) Maskeler Başka Faydalar Sağlıyor mu?
Harvard Üniversitesi T.H.’de Halk Sağlığı biliminde yardımcı doçent olan Joseph Allen, maskelerin de önemli bir görsel işaret olarak işlev görebileceğini söylüyor.
Bu önlemleri almamız ve insanlara 6 adımlık tampon bölge tutmaları için hatırlatmalar yapmalıyız. Bu bir onur rozeti olarak görülmeli. Eğer halk arasında maske takıyorsam bu, senin için, komşularım için endişeliyim, yabancılara bulaştırma ihtimalim hakkında endişeliyim. Üzerime düşeni yapmak istiyorum, demektir.
Klompas’ta bu konuda hemfikir ve aynı zamanda kullanıcıya hoş bir güvenlik hissi verebileceğini söylüyor. “Kalkanın arkasında olduğunuzu hissediyor” diyor ve ekliyor: “Bence kendi içinde güven verici olabilir.”
Ve çevrenizdekiler için bu bir uyarı. Klompas, “Dikkat et. Şu anda bir halk sağlığı krizi ve virüs var, üst düzey nöbet tutmalıyız” diyor.
Ancak maskelerin kendimizi koronavirüsten korumak için diğer tüm adımların özellikle sosyal mesafe ve iyi el hijyeninin yerini almadığını söylüyor.
Çeviren: Sahra Kıratlı
Kaynak: www.npr.org/
