İnsan, biyolojiden daha fazlası mıdır?
Gattaca 1997 yılında gösterime girdiğinde, tarihteki en çok reklamı yapılan ve yetişkin bir hücreden klonlanan ilk memeli olan koyun Dolly sadece bir yaşındaydı. Ay’a bir astronot yerleştirmenin biyolojideki karşılığı olarak kabul edilen İnsan Genom Projesi, tüm insan genomunun haritalanması ve sıralanması hedefine doğru hızda ilerliyordu. Bu gelişmeler genetik determinizm hakkındaki yaygın etik tartışmaları da tetiklemişti.
Ünlü bir bilim insanının veya başarılı bir sporcunun klonlanması, genetik materyalini aldığı kişi kadar başarı elde edeceğini bekleyebilir miyiz yoksa bu ağır fakat boş psikolojik bir yük müdür? İnsan gen şifrelerini çözmek ve genleri mükemmel bir insan yaratmak için yeniden düzenlemek, mükemmel bir gen dizilimine sahip olmayan insanlara karşı bir ayrımcılığa sebep olur mu?
Oldukça hararetli bu tartışmalara yer veren film adını, DNA zincirinin ilk harflerinden alıyor. Gattaca, mümkün olan en iyi genlere sahip çocukları üretmek için ebeveynlerin seçildiği bir geleceği işaret eder. Doğum sonrası, “Geçerli” olarak etiketlenen bu çocuklar, toplumdaki en iyi pozisyonları alırlar. Film, eski moda bir şekilde tasarlanan iddialı bir “Geçerli olmayan” etiketi taşıyan Vincent’ın genetik kaderinden kaçışını ve astronot olma serüvenini konu alıyor.
Vincent irade gücüyle kazanıyor. Bir sahnede genetik olarak üstün kardeşi Anton’a, okyanusta kimin daha ileri yüzebileceğini görmek için meydan okuyor ve Vincent kazanıyor. Çünkü geri dönmeyi düşünmeden hiçbir enerjisi kalmayınca kadar ileri yüzüyor.
Muhtemelen seyircilerin birçoğu, filmden “insan ruhu için gen bulunmadığı” sloganına dayanarak salondan çıkıyorlar. Bu sloganın eleştirel bir analize ihtiyacı var. Eğer “insan ruhu” kahramanın içgüdüsü ve kararlılığına gönderme yapıyorsa o zaman muhtemelen bunun için genler vardır. Genlerimiz hakkında yeterince bilgimiz varsa genetik profilin bir parçası olur. Eğer “insan ruhu” ile kastedilen şey bu değilse o zaman ruh nedir ve genetik bir temeli olmayan bir özelliğe nasıl sahip oluruz?
Prof. Dr. Peter Singer
Princeton Üniversitesi Biyoetik Profesörü
Çeviren Elif Akçay
Not: 6 Filmden 5.’si ise Galaksi Savaşçıları: Hayal ettiğimiz şeyler gerçek mi? (Sonraki paylaşımda gelecek)
Kaynak: The guardian.com
