Bilim insanları, mumyalanmış Mısırlı bir rahibin sesini yapay vokal kordonlarla çoğaltarak ölümden sonra yaşam arzusunu yerine getirdi.
Rahip, XI. Ramses’in siyasi olarak geçici saltanatı sırasında, MÖ 1099 ile 1069 arasında yaşadı. Antik Mısır’ın Waset şehrinde rahiplik yapan Nesyamun, şarkı söylemeyi de içeren dini ritüeller için güçlü bir sese ihtiyaç duyuyordu.Nesyamun öldüğünde sesi de susmuş oldu, ancak ölümünden 3 bin yıl sonra bilim insanlarından oluşan bir ekip, sesini hayata döndürmeyi başardı. Bunu, kesin boyutlarını belirlemek için incelenen, Nesyamun’un vokal kanalına dayanan, 3D baskılı bir ses kutusu üreterek yaptılar. Vokal sistemini yapay bir gırtlak sesi ile kullanarak, Nesyamun’un sesine benzeyen bir sesli harf sesi ile sentezlediler. Ölü bir kişinin sesini yapay yollarla başarıyla yeniden yaratan türünün ilk projesi olduğuna inanılmaktadır. Gelecekte, araştırmacılar Nesyamun’un sesinde tam cümleler oluşturmak için bilgisayar modellerini kullanmayı umuyorlar.
Londra Üniversitesi, York Üniversitesi ve Leeds Şehir Müzesi tarafından yürütülen araştırma, perşembe günü Scientific Reports dergisinde yayımlandı. Araştırmacılardan York Üniversitesi Arkeoloji Profesörü Joann Fletcher, “Sesi yeniden yaratma tekniği bize uzun zamandır ölü olan bir kişinin sesini yeniden duyma imkânı verdi” diyor. Profesör Fletcher, BBC’ye yaptığı açıklamada, Nesyamun’un ölümden sonra sesinin duyulmasının hayattayken dile getirdiği isteklerinden biri olduğunu söylüyor.
“Tabutunda bu isteği yazılı. İstediği buydu” diyor. “Bir nevi bu dileğini yerine getirmiş olduk.”
Nesyamun’un sesini tam olarak nasıl yeniden yarattılar?
İnsanlarda, ses yolu sesin filtrelendiği geçittir. Bu ses, gırtlakta (yaygın olarak ses kutusu olarak bilinen organ) üretilir, ancak ses yolundan geçtiği zaman onu duymamız mümkün oluyor. Bilim insanları Nesyamun’un ses yolunu üç boyutlu yazıcı ile kopyalayarak günümüze taşıdılar. Bu süreç ancak bireyin ses yolunun yumuşak dokusu oldukça sağlam olduğunda mümkündür. Nesyamun’un durumunda, mumyalanmış vücudunun iyi korunmuş olması gerçeği bunu daha olası hale getirdi ve ekip Leeds Genel Infirmary de bir CT tarayıcı kullanarak bunu onayladı. Daha sonra onun “sesi”, modern konuşma sentez sistemlerinde yaygın olarak kullanılan bir yöntem olan yapay bir gırtlak sesi tarafından üretildi. Araştırmacılar çalışmaları neticesinde ‘e’ sesli harfi benzeri bir ses elde etmeyi başardılar.
Prof Schofield, “Bir sonraki adımın kelime üretmek ve bu kelimeleri cümleler kurmak için bir araya getirecek bilgisayar modellerini kullanmak olacak. Karnak’taki tapınakta söylediklerinin bir versiyonunu oluşturabileceğimizi umuyoruz” dedi.
Nesyamun kimdi?
Nesyamun, Thebes’teki (günümüz Luksor) Karnak kompleksindeki Amun tapınağında bir rahipti. Nesyamun, bir waab rahibiydi, belirli bir arınma seviyesine ulaşmıştı ve bu nedenle tapınağın en kutsal iç mekânında Amun heykeline yakın gömülmesine izin verildi. Çalışmalar, Nesyamun’un dişeti hastalığından muzdarip olduğunu ve dişlerinin ciddi şekilde kötüleştiğini ortaya koydu. Muhtemelen ciddi bir alerjik reaksiyondan sonra 50’li yaşlarında öldüğü düşünülüyor. XI Ramses saltanatından kalma tek mumya olan Nesyamun, önemli bilgiler sunuyor. Kalıntılarının bilimsel analizi, Antik Mısır’ın daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunuyor. Nesyamun’un mumyalanmış kalıntıları Leeds Şehir Müzesi’nde sergileniyor.
Çeviren: Hilal Gökbayrak
Kaynak: bbc.com/news
