Dünyanın ilk kara delik görüntüsünü oluşturan, parlayan halkaya ilk bakan bilim insanının kim olduğunu söylemek zor. Ancak astrofizikçi Kazunori Akiyama kesinlikle bu konudaki ilklerden biriydi.
Bir kara deliğin ilk kez imgesini yapmak birçok uykusuz gecesini mal oldu fakat büyük heyecana yol açmıştı.
10 Nisan’da halka sunulan karadelik görüntüsü, M87 galaksisinin ortasındaki gazla çevrelenmiş süper kütleli karadeliğin karanlık gölgesini ortaya çıkardı. Bu hızlı ve anlık bir görüntü değildi. Veri toplama işini, dünya genelinde 8 gözlemevindeki 200’den fazla araştırmacı gerçekleştiriyordu. Bu verilerden bir imge çıkarmak, 50’den fazla görüntüleme uzmanının becerisini gerektiriyordu.
Westford’daki MIT Haystack Gözlemevi’nden Akiyama, verileri son ve çarpıcı çekime çevirme girişiminin lideriydi. Ancak Akiyama ve arkadaşları, görüntüyü oluşturmadan önce Event Horizon Telescope (Olay Ufku Teleskobu) ekibinin Nisan 2017’de elde edilen ve yarım tondan fazla sabit diski dolduran 5 petabaytlık ham veriyi analiz etmek ve indirmek için aylarca beklemek zorunda kaldılar. Görüntüleme uzmanları nihai verileri ancak Haziran 2018’de alabildiler. “Bir önceki gece hiç uyuyamadım çünkü çok stresliydim” diyor Akiyama.
Verilerini aldıktan hemen sonra analizini yaptı ve birkaç dakika içinde işte oradaydı: Karadeliğin gölgesinin ilk görüntülenişi. “Gerçekten çok mutluydum, gerçekten heyecanlandım” diyor Akiyama. Ama sonra endişelenmeye başladı. Ya karadeliğin görüntüsünü gören tek kişi oysa? Ya diğerleri farklı bir şeyle geldiyseler? Bu yüzden Akiyama, ilk görüntüyü aldıktan sonra tekrar uyuyamadı.
Akiyama’nın gördüklerinden emin olmadan önce zahmetli bir işin üstesinden gelmesi gerekiyordu. Son görüntünün doğru olduğunundan emin olmak için, sonuçların önyargılı olmayan bir grup tarafından teyit edilmesi gerekiyordu. Ekip arkadaşlarını birbirinden bağımsız ve habersiz çalışan 4 farklı gruba ayırdı.
4 ekip, 7 haftalık çalışmaların ardından Temmuz 2018’de Harvard Üniversitesi’nde bir araya geldi. Ve yine de emeklerinin meyvelerini paylaşmak için biraz daha beklemek zorunda kaldılar. “Son derece dikkatliydik” diyor Akiyama. “İlk gün görüntüleri karşılaştırmadık.” Bunun yerine, her bir grup, elde ettiği görüntülerin verilerle tutarlı olduğunu doğruladılar. Sonra nihayet büyük açıklamanın zamanı gelmişti: Tüm takımlar kara deliğin aynı siluetini gördü.
Akiyama şimdi rahat uyuyabilirdi. Kara delik gerçekti, bir şüphe gölgesi değildi.
Hasan Yükselten
