Dante Alighieri’nin 14. yüzyıl İlahi Komedya’sı, yenilikçi terza rima ve yerel halk dilinin cesurca kullanımı, Ortaçağ Katolik doktrininin yaratıcı yorumu, vahşi politik hicviyle imgeleminin gücüne saygı duyuyor. Ve şairin öykü boyunca ördüğü, şiirsel bir otobiyografi. Destan, Dante’nin kendi romantik özlemi ve yaşama duyduğu acı hayal kırıklığı canlandırıyor. Orta yaş şaşkınlığının üstesinden geldiği gibi ilk dörtlükte kendini resmeder.
Robert Durling’in çevirisi ilk satırları şu şekildedir:
“In the middle of the journey of our life, I came to
myself in a dark wood, for the straight way was lost.”
“Yaşam yolumuzun ortasında,
Karanlık bir ormanda buldum kendimi,
Çünkü doğru yol yitmişti..”
Virgil, onu cehennemin meşhur yazıtlı kapılarına yönlendirmek için geldiğinde o çoktan başıboş haldedir.
“Abandon all hope ye who enter here.”
“Buraya girerken tüm umutlarınızı terk edin.”
Yukarıdaki “şimdiye kadar anlatılmış en büyük aşk hikâyesinin ne olduğunu” gösterdiğini iddia eden TED-Ed videosu, Sheila Marie Orfano tarafından yazılmış ve Tomás Pichardo-Espaillat tarafından canlandırılmış.
Dante, bu destansı yolculuğa iki ilham perisini (Virgil, sonra da onu Cennet’te yönlendiren Beatrice’i) götürüyor. Beatrice Portinari adlı kadın şairin barındırdığı karşılıksız takıntıdan ibaret olan bir figür. Dante, aşkını bir ilham perisine, dindeki iffetli alegoriyi arzuya çevirirken; kilise ve devlet yolsuzluklarına duyduğu nefreti, neşeli intikam fantezisine dönüştürdü. Roma etkisine karşı itilen Floransalı bir grup olan Beyaz Guelph’lerin üyesi Dante, Papa’ya sadık bir grup olan Kara Guelph’lere şiddetle karşı çıktı. Sonunda Floransa’dan sürgün edildi, ancak susturulamadı. “Şerefsiz ve çok az geri dönüş umuduyla”, İlahi Komedya’da “mümkün olan en geniş kitleye” ulaşabilmek için Latince yerine İtalyanca yazılmış “şikâyetlerini özgürce yayınladı”. O zamanki okuyucular referansları yakalardı. Şimdi, tüm içeriği açıklamak için yüzlerce nota ihtiyacımız var. Şairle ilgili bazı belirgin gerçekleri de bilmeliyiz: siyasi savaş ve dini adanmışlık hayatı, iki kez tanıştığı bir kadınla olan yaratıcı bir edebi aşk; engellenen adalet ve intikam arzusu ve saplantılı dürüstlüğü.
Dante’nin dilinin gücünü hissetmek için, İlahi Komedya’nın dinine inanmaya ihtiyacımız olmadığı gibi, kapsamlı notlara ve eleştirel yazılara da ihtiyacımız yok. Tüm büyük epik şiirler gibi, metafizik temaları da insanın duygusal yolculuklarını derinlemesine güçlendirir.
* Terza Rima, üçer mısralık bendlerle yazılmış bir nazım biçimidir.
Çeviren: Elif Akçay
Kaynak: openculture.com
