Akademik çalışmalarda referans ve atıf, çalışmanın en önemli parçalarından biridir. Ancak sosyal medyada yer alan metinlerde bu konuya çok da önem verilmemektedir.  Sosyal medyada başta kullanıcılar olmak üzere, etkili bir eser oluşturmayı amaçlayanların takip etmeleri gereken bazı adımlar var:

• Eserdeki güvenilirliği korumak ve intihalden kaçınmak,
• Orijinal kaynakları bulunmayan alıntıları doğru kaynaklarla eşleştirmek, atıfta bulunulan materyal ile yazarın iddia ettiği fikrin örtüşüp örtüşmediğinin bağımsız olarak belirlenmesine izin vermek,
• Yazarın ele aldığı metnin gücünün ve geçerliliğinin okuyucu tarafından ölçülebilir olması

Akademik yazıların doğru ve etkili kullanımına yönelik Sheffield Hallam Üniversitesi (SHU), doğru atıflar ve referanslar üretmek için “Harvard-SHU” tarzında ayrıntılı rehberlik hizmeti sunmaktadır. Referansları oluştururken değişik yöntemler kullanmanız gerekebilir. Bu durumda istenilen konuya ilişkin değişik yönergelere başvurabilirsiniz. Bununla birlikte, sosyal medya ve kişisel iletişimden bahsederken göz önünde bulundurulması gereken başka durumlarda mevcuttur.

Sosyal ağlardan alıntı yapmak için tüyolar

Site veya tartışma ortamının kapalı olması durumunda (yalnızca arkadaşlarınızla veya üyelerle sınırlı olması), çalışmalarınızdaki bir metne atıfta bulunmadan önce yazardan izin istemek doğru bir yaklaşımdır. Sosyal ağların dinamik doğasından ötürü, çalışmalarınıza ek bir bölümde, kullandığınız kaynakların ekran görüntüsünü eklemek uygun olabilir. Bununla birlikte, ekran görüntüsünde yer alan yazarların her birinden izin istenmelidir.

Sosyal ağlardan alıntılama modelleri

Wikipedia’da yer alan sayfaların alıntılanması, sırasında ilgili sayfada gerekli bilgi olarak: “Makale veya sayfanın başlığı, son değiştirilen makalenin yılı [çevrimiçi], günü, ayı ve URL”’ yer almalıdır. Ayrıca örnek referans oluşturulurken şu şablon kullanılabilir:

“Referans örneği: Çıraklıklar ve ileri çıraklık eğitimi. (2013). [internet üzerinden link]. En son 11 Kasım’da değiştirildi.”

Tartışma forumları ve Bloglar üzerinden de belirli referans şablonları mevcut. Bu konuda gerekli bilgiler olarak: “Yazar veya kullanıcı adı, yıl, yazı başlığı, liste veya forum başlığı [çevrimiçi], yayınlanma günü, ayı ve URL” metinde yer almalıdır. Ayrıca metindeki referans örneği şöyle olabilir:

“COSTA, Cristina (2014). Sosyal teori uygulanmıştır. Europeansociologist@jiscmail.ac.uk. [internet üzerinden]. 24 Şubat’a gönderildi.”

Facebook, Twitter, Youtube gibi popüler sosyal medya mecralarında durum biraz farklıdır. Örneğin Facebook ’ta doğru alıntılama modeli için şu yol izlenebilir. Gerekli bilgiler: “Başlık, yıl [çevrimiçi], şebeke adı, yayın gün, ay ve saati (uygunsa), URL”. Örnek:

“Tesco. (2014). [internet üzerinden]. Facebook post 13 Temmuz 11:30 pm.”

Ancak Twitter’da durum biraz daha karmaşık. Akademik çevrede, tweetleri en iyi şekilde yönlendirme konusunda fikir birliği yok. Bununla birlikte şu formatlar önerilmektedir: “Belirli bir tweet’in URL bağlantısını (web adresi) bulmak için expand link […] kullanın.”

Bir retweet (RT) için mümkün olan yerlerde orijinal tweet’i kullanın. Orijinal tweet’in retweet edildiğine dikkat etmeniz gerekiyorsa bunu metninizin ana gövdesinde belirtmek isteyebilirsiniz. Ancak bu durumda yalnızca bibliyografya ya da referans listesindeki orijinal tweet’e başvurabilirsiniz.

Retweet ek bir açıklama içeriyorsa ya da aslında değiştirilmiş veya başka kelimelerle oynanmış bir tweet (MT) ise bunu, orijinal bir tweet olarak değerlendirin.

Youtube’da ise daha önce ifade edilen sosyal ağlar gibi bir fikir birliği mevcuttur. Metindeki gerekli bilgiler şöyle: “Üretici/yazar, yıl, unvan [çevrimiçi], diğer krediler, URL”. Örnek:

“Barack Obama: evet yapabiliriz. (2008). [Internet üzerinden]”.

Kişisel iletişimde alıntılama yöntemleri ve doğru adımlar

Bir kişi tarafından alınan (ve başka şekilde yayınlanmamış olan) bilgi, şahsın da dâhil olduğu şekilde kabul edilmelidir. Bunu kendinize aitmiş gibi göstererek kişisel iletişimde kullanamazsınız. Bilgileri alıntı yapmadan önce ilgili bireylerin iznini almalısınız. Kişisel iletişim genellikle kayıt dışıdır bu da bilginin doğrulanmasını zorlaştırır. Bundan dolayı, kaynakça üzerine bir kişisel iletişim beyanını eklemek genellikle uygun değildir. Ancak bunu yapmaya izniniz varsa kişisel iletişim belgelerinin metin eklerinde yer alması, metnin doğruluğuna katkı sağlayabilir.

• Elektronik posta

Kişisel iletişimin olmazsa olmaz unsuru olan elektronik postada ise belirli şablonlar mevcuttur. Gerekli bilgiler: “Yazar, yazar, yıl, rolü, yazarın pozisyon veya statüsü, başlığı veya konusu, iletişim türü, alıcının kimliği, gün ve ay”.  Burada dikkat edilmesi gereken nokta, elektronik postanın “kişisel iletişim” olmasıdır. Örnek:

 “DAVIS, Rebecca (2006). Medya İlişkileri Görevlisi, Hampshire Constabulary. Suç Figürleri. Yazara gönderilen e-posta, 15 Mart. Kişisel iletişim”

• SMS

Kısa mesaj servisi (SMS)’de de belirli şablonlar mevcuttur. Gerekli bilgiler: “SMS yazarı, yıl pozisyonu, yazarın rolü veya statüsü, iletişim türü, alıcının kimliği, gün ve ay, kişisel iletişim“. Örnek:

“JONES, Michael (2003). Sekreter, Sheffield Metal Kulüp tespiti. Yazara kısa mesaj, 4 Ağustos. Kişisel iletişim”

Mert Küçükvardar

Kaynak

• Socialmediaforlearning.com/Sheffield Hallam University/26.3.2016