“Uzaydan Arkeoloji”, uzaktan algılamanın antik bölgeleri bulmaya ve izlemeye nasıl yardımcı olduğunu açıklıyor.“Uzay arkeolojisi” terimi, küçük yeşil adamlardan kalan eserlerin izini süren astronotların görüntülerini çağrıştırıyor olabilir ancak alanı Dünya’nın daha aşağısı.

Çeviren: Elif Akçay

Uzay arkeologları, gezegenimizdeki eski yerleri aramak için uydu görüntülerini ve diğer uzaktan algılama tekniklerini kullanıyor. Arkeolog Sarah Parcak’ın “Uzaydan Arkeoloji” adlı yeni kitabında açıkladığı gibi, bu araçlar, antik dönem çalışmalarını değiştirmeye başladı bile. Parcak: “Arkeolojik yaz sezonu içinde birkaç düzine arkeolojik kazıdan binlerce olmasa da yüzlercesini haftalar içinde haritalamaya gitmiştik” diyor. Esprili Parcak’a rehberlik eden kitap, dünyanın her yerinde, zamanda ve hatta gelecekte canlı, ilham verici bir yolculuk sunuyor.

Parcak, uzay arkeolojisinin temelleri ile başlıyor daha sonra örneğin uydu görüntülerinin, duvarların yerlerini veya eski bir binanın temelini nasıl ortaya çıkarabileceğini açıklıyor. Uzun süre gömülü kalıntılar bile yüzeyde vejetasyonun büyümesini etkileyen ve böylece “ekin işaretleri” ile sonuçlanan izler bırakabilir. Bu ana hatlar yukarıdan ve belirli ışık dalga boylarına ayarlı aletlerle belirginleşir. Örnek olarak Parcak, farklı teknolojilerin yeteneklerini göstermektedir. (Tabii ki eski moda kazı çalışmaları, toprakta ne olduğunu doğrulamak için hala mütemmim cüzdür.)

Kitabın anekdotları ve saha çalışması hikayeleri, Parcak ve meslektaşlarının eski Mısır hakkında ne öğrendiklerine odaklanıyor. Anıtlar ve mezarların çalışmaları günlük Mısır yaşamının özelliklerini ortaya koyarken- “Bizim gibi, duvarlara yazdılar ve kedi kafalarına taktılar”- uydu verileri de bazı büyük resim detaylarını doldurdu. Antik Nil Deltası’ndaki ilk geniş kapsamlı yerleşim yerleri araştırmasında Parcak’ın ekibi, insanların 4000 yıl önce Mısır’ın Eski Krallığının sonuna yakın bölgeyi terk ettiğini keşfetti. Çevresel değişimlerin ve bu durumdaki kuraklığın nasıl ortaya çıktığı hakkında, iklim değişikliğinin özellikle bu döneminde okumak epey manidar. Parcak, arkeolojinin değerinin bir kısmının, geçmiş toplumlardan gelen dayanıklılık derslerinde olduğunu belirtti.

Geleceğe bakan Parcak, yapay zekanın uzay arkeolojisinde bir sonraki büyük şey olacağını öngörüyor. Dünya topraklarının yalnızca yüzde 10’unun arkeolojik alanlar için haritalandırıldığını ve makinelerin uydu verilerini insanlardan çok daha hızlı tarayacağını tahmin ediyor. Şimdilik vatandaş bilim adamları Parcak’ın çevrimiçi platformu GlobalXplorer’dan yardım alabilirler.

Parcak, coşkusu bulaşıcı olan doğal bir hikâye anlatıcısı. Kitabın sonunda, üniversiteki arkeoloji derslerime daha fazla dikkat çekmeyi diliyordum yazmış.

* Vejetasyon: Bitkinin tohumdan gelişip tekrar tohum verecek hale gelene kadar geçen dönemi. Bir bölgedeki bitki topluluğunun meydana getirdiği örtü.

Kaynak: www.sciencenews.org