“Podcast” sözcüğü yaşadığımız yüzyılda ortaya çıkmış bir kavramdır. Kavramı oluşturan sözcük öbeklerine bakıldığına küçük kapsül anlamındaki “pod” ve yayın anlamına gelen “broadcast” sözcüklerinin birleşimiyle oluştuğu görülür. Podcast ilk defa Apple firmasını ürettiği ipod cihazlarda kullanıldığı için ‘pod’ kelimesini içerisinde barındırır. Ancak podcast ilk olarak iPod cihazlarda kullanılmış olsa da günümüzde birçok cihazda kullanılabilir haldedir.
Podcasting, çoğunlukla dizi halindeki dijital medya ürünlerinin (radyo programları, videolar vb.) internet üzerinden -genellikle feed (bildirim) yoluyla- bilgisayar ve taşınabilir cihazlara (cep telefonu, tablet vb.) indirilebilir şekilde yayınlanmasıdır. Bu şekilde indirilmiş dosyalara ise podcast adı verilmektir. Günümüzde podcast kullanımının bir tanımını yapmak gerekirse genel anlamda ona ‘sesli blog’ diyebiliriz. Zira günümüzde her bir podcast yayının bölümleri farklı bir konuyu ele alan sesli içeriklerden oluşmaktadır. Bunlar internet ortamında indirilen müzik veya sesli konuşmalardan oluşan programlardır. Podcast’ler genellikle abonelik tabanlı bir model üzerinden yürütülmektedir. Bu abonelikler ücretli veya ücretsiz olabilir. Her bir yeni bölüm abone olan kullanıcıların bilgisayarlarına, akıllı telefonlarına ya da podcast uygulamalarına otomatik olarak indirilir. Podcast’in ortaya çıkmasındaki en büyük sebep ise bireylerin kendi dinletilerini başkalarına dağıtmalarıdır.
Podcasting, kullanıcılarının herhangi bir zamanda kullanabildikleri dergi ya da belgesel gibi eğitici yönü olan yayınların hepsini içine almaktadır. Bu elemanlardan farkı, duyma ve görme yoluyla iletilmesidir. Günümüzde özellikle eğitim amaçlı, tanıtım gibi alanlarda ve hatta emniyetten sorumlu kurumların dahi güvenlik amaçlı kullanımına girmiş bulunmaktadır. Eğitim alanındaki işleviyle podcasting, öğrencilerin ve öğretmenlerin herhangi bir zaman ve/veya yerde bilgiyi paylaşmalarını sağlayabilmektedir. Bu özelliğinden dolayı uzaktan eğitimdeki yeri önemlidir.
Podcasting’in tekniğinde RSS (really simple syndication) özelliği ile birlikte XML (extensible markup language) dosyası yer alır. Bu dosyada ulaşılabilir tüm öğelerin ve bölümlerin listesi mevcuttur. İçinde yer alan toplayıcı program düzenli olarak kayıtlı dosyaları yeni bölümleriyle sürekli olarak güncellemektedir.
Şüphesiz broadcast, kişisel blogların yayılımının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. WEB 2.0 bireylerin internet ortamındaki etkinliğine ve üretkenliğine olanak sağlamıştır. Bu üretkenlik ürünlerinden biri de podcasttir. Aslına bakılırsa Podcast, MTV çalışanı Adam Curry ve yazılım geliştirme uzmanı Dave Winner’in ortaklaşa çalışması sonucu ortaya çıkmıştır. Podcast kavramının hayata gelişinden sonraki ilk kullanımlarında ise Stephen Dowes’un ve Christopher Lydon’un öncülük etmiştir. 2003 yılının Haziran ayında Stephen Dowes Ed Radio programına RSS feed ile topladığı MP3 dosyalarını tek bir feede dönüştürerek müzik çalarlara aktarılmasının bir canlandırmasını yapmıştır. 2003 yılının Eylül’ünde ise Dave Winer’ın arkadaşı Christopher Lydon kendi radyo programı için podcastler hazırlamıştır. Adam Curry’nin iPodder scriptiyle birlikte podcast herkesin kullanımına girmiştir.
Podcast’in yaygınlaşmasında iki önemli unsur vardır. Bunlardan birisi olarak Apple firması, iTunes yazılımına Podcast desteği koymuştur. İkincisi ise yukarıda bahsettiğimiz gibi bireylerin internet üzerindeki üretiminin yaygınlaşmasıdır. İnternet kullanıcıları bir üretkenlik örneği olarak kendi radyo programlarını podcast teknolojisi sayesine diğer kullanıcılara sunmuştur. Zamanla bu sistemin iyice popüler hale gelmesi geleneksel radyo programlarının dahi bu formatta destek vermeye başlamasına sebep olmuştur. Yurtdışında gayet popüler bir format olan podcast ülkemizde de yavaş yavaş popüler hale gelmektedir.
Podcast’in Avantajları:
- Herhangi bir zamanda izleme ve dinleme
- Tekrar izleme ve dinleme
- Abonelik sistemi sayesinde kolay erişim
- İnternete bağlanabilen herhangi bir cihazdan kolayca yayın yapabilme
- Sık sık güncellenmesi, tüketilebilir yeni içeriklerin sürekli üretilmesi
- Eğitim amaçlı kullanılabilmesi
Günümüze baktığımızda Apple PodCast başta olmak üzere, Spotify’dan SoundCloud’da, Spreaker’dan, PodBean’e, AudioBoom’dan, Anchor’a, Podomatic’e kadar pek çok platform podcast yayını yapılmaktadır.
Türkiye’de bazı podcast yayınları ise şöyle sıralabilir:
-Açık Radyo (94.4): Açık Radyo (94,4) üzerinden yayın yapan, Güven Güzeldere ve konuklarıyla bilim ve felsefe sohbetlerinden oluşan “Açık Bilinç”, bilimsel birçok konuya keyifli sohbetlerle ışık tutuyor.
-Anlatsam Roman Olur: “Anlatsam Roman Olur”da İstanbul Üniversitesi Gazetecilik bölümü mezunu Nida Dinçtürk, güncel kültür-sanat gelişmelerini takip ediyor, kültür-sanat dünyasından konuklar ağırlıyor.
-Bunu Ben de Yaparım: İbrahim Selim ve ekibinin Storytel işbirliğiyle hazırlanan “Bunu Ben de Yaparım” adlı podcastte kent insanının canını sıkan, anksiyetesini artırıp, çıldırtmanın eşiğine getiren her konu masaya yatırılıyor.
-Dünya Nereye Gidiyor: Dünyanın gidişatını ele alan haftalık tartışma ve eğlence podcast’i
-Filmloverss: Özellikle sinema gündemini yakından takip edenlerin çok iyi bildiği Filmloverss ekibi sinema sektörüne dair sohbetler ediyor, kimi zaman çeşitli konularla gündemi değerlendirirken kimi zaman da filmleri derinlemesine inceliyorlar.
-Teknoloji ve Bilim Notları: Bilim ve teknoloji dünyasında geçtiğimiz haftalarda gözümüze çarpan olayları derleyen güncel bir bilim podcast’i.
-English Hour: İngilizcesini geliştirmek ve İngilizce pratik yapmak isteyenler için oluşturulmuş, eğitim amaçlı bir podcast.
-Kısa Dalga Podcast: Gazeteciliği yeni medya araçları ile birleştirmeyi hedefleyen “Kısa Dalga Podcast” bazı haber ve söyleşiler üzerinden yayın yapıyor.
-Feminist Mekan’da Cuma Buluşmaları: Kasım 2018’den bu yana Feminist Mekan’da gerçekleştirilen sohbetleri podcast şeklinde yayınlıyor.
Yazan: Mustafa Çeğindir
